โดย ดร.ปฐมสุดา อินทุประภา
จุลินทรีย์โพรไบโอติกสายพันธุ์ไทยคืออะไร
จุลินทรีย์โพรไบโอติกเป็นจุลินทรีย์ที่มีชีวิตซึ่งให้ประโยชน์ต่อสุขภาพเมื่อบริโภคในปริมาณที่เหมาะสม โพรไบโอติกมีบทบาทสำคัญในระบบทางเดินอาหารและสุขภาพโดยรวม ซึ่งสายพันธุ์ที่พัฒนาขึ้นในประเทศไทยมีลักษณะเฉพาะที่แตกต่างจากสายพันธุ์อื่น ๆ ในแง่ของคุณสมบัติการอยู่รอดและผลกระทบต่อสุขภาพ ซึ่งในบทความนี้จะมุ่งเน้นไปที่จุลินทรีย์โพรไบโอติกสายพันธุ์ไทย คุณประโยชน์ และความแตกต่างจากสายพันธุ์อื่น รวมถึงผลงานของสถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งประเทศไทย (วว.) ที่เกี่ยวข้องกับจุลินทรีย์โพรไบโอติกสายพันธุ์ไทย
จุลินทรีย์โพรไบโอติกสายพันธุ์ไทยหมายถึงจุลินทรีย์ที่มีถิ่นกำเนิดหรือถูกคัดเลือกจากแหล่งอาหารหรือสิ่งแวดล้อมในประเทศไทย โดยเฉพาะจากผลิตภัณฑ์หมักพื้นเมือง เช่น นมเปรี้ยว, กะปิ, ปลาร้า, และน้ำหมักผลไม้ ซึ่งจุลินทรีย์เหล่านี้มักได้รับการคัดเลือกจากคุณสมบัติที่เหมาะสม เช่น ความสามารถในการทนกรดและน้ำดี รวมถึงความสามารถในการยับยั้งจุลินทรีย์ก่อโรค
ประโยชน์ของจุลินทรีย์โพรไบโอติกสายพันธุ์ไทย
เสริมสร้างสุขภาพทางเดินอาหาร – โพรไบโอติกช่วยรักษาสมดุลของจุลินทรีย์ในลำไส้ ลดปัญหาท้องเสียและอาการลำไส้แปรปรวน กระตุ้นระบบภูมิคุ้มกัน – จุลินทรีย์โพรไบโอติกบางสายพันธุ์สามารถเพิ่มการทำงานของระบบภูมิคุ้มกันและลดการอักเสบในร่างกายผลิตสารต้านจุลินทรีย์ – หลายสายพันธุ์สามารถสร้างสารเช่นแบคทีริโอซินที่ช่วยยับยั้งการเจริญเติบโตของจุลินทรีย์ก่อโรคช่วยย่อยและดูดซึมสารอาหาร – จุลินทรีย์โพรไบโอติกบางชนิดช่วยเพิ่มการย่อยและดูดซึมแร่ธาตุต่าง ๆ เช่น แคลเซียมและธาตุเหล็ก
ความแตกต่างระหว่างจุลินทรีย์โพรไบโอติกสายพันธุ์ไทยกับสายพันธุ์อื่น
โพรไบโอติกสายพันธุ์ไทยมีความแตกต่างจากสายพันธุ์อื่นในหลายด้าน ได้แก่:
การปรับตัวกับสภาพแวดล้อมในท้องถิ่น จุลินทรีย์สายพันธุ์ไทยจะสามารถทนต่ออุณหภูมิและสภาวะความเป็นกรด-ด่างที่แปรปรวนได้ดีกว่าสายพันธุ์นำเข้าความสามารถในการเจริญเติบโตในผลิตภัณฑ์อาหารหมักพื้นเมือง เช่น Lactobacillus plantarum และ Weissella s pp. ที่พบในปลาร้าและนมเปรี้ยวไทย ซึ่งมีคุณสมบัติพิเศษที่ช่วยให้สามารถเจริญเติบโตได้ดีในสภาพแวดล้อมที่มีเกลือสูงศักยภาพในการเป็นโพรไบโอติกที่มีประสิทธิภาพสูง ในงานวิจัยบางฉบับพบว่าจุลินทรีย์สายพันธุ์ไทยนั้น มีความสามารถในการยึดเกาะผนังลำไส้ได้ดีกว่าบางสายพันธุ์จากต่างประเทศ
งานวิจัยของ วว. เกี่ยวกับจุลินทรีย์โพรไบโอติกสายพันธุ์ไทย
สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งประเทศไทย (วว.) ได้ดำเนินงานวิจัยเกี่ยวกับจุลินทรีย์โพรไบโอติกสายพันธุ์ไทยมาอย่างต่อเนื่อง โดยมีผลงานเด่นๆ เช่น ในด้านของการขับเคลื่อนนโยบายเศรษฐกิจ BCG โดย วว. ได้ร่วมมือกับบริษัท อินโนบิก (เอเชีย) จำกัด ในเครือบริษัท ปตท. จำกัด (มหาชน) เปิดตัว ผลิตภัณฑ์เสริมอาหารสูตรจุลินทรีย์โพรไบโอติกสายพันธุ์ไทยสำหรับระบบทางเดินอาหาร ภายใต้แบรนด์ “Innobic Probiotics GD” ที่ช่วยปรับสมดุลลำไส้และเสริมภูมิต้านทานร่างกาย เพื่อยกระดับคุณภาพชีวิตของคนไทย นอกจากนี้ ศูนย์ความหลากหลายทางชีวภาพ ของ วว. ยังได้รับ รางวัลชมเชยจากการประกวดนวัตกรรมทางการแพทย์ ในงาน Medical Innovation Hackathon 2025 สำหรับผลงานผลิตภัณฑ์ “หวาน D” (PROBIOTICS AS A COMPLEMENTARY MEDICINE TO MANAGE TYPE II DM) ซึ่งเป็นนวัตกรรมโพรไบโอติกสายพันธุ์ไทยตัวแรกที่ใช้เสริมการรักษาในผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 ที่ได้รับยา metformin ชนิดเดียว โดยช่วยเสริมการทำงานของเซลล์ตับอ่อนและลดภาวะดื้อต่ออินซูลิน ทั้งนี้ ผลิตภัณฑ์ดังกล่าวยังได้รับการรับรองจากสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) ในประเภทยาความเสี่ยงต่ำอีกด้วย
สำหรับท่านใดที่สนใจการใช้ประโยชน์จากจุลินทรีย์สายพันธุ์ไทยสามารถติดต่อสอบถาม ข้อมูล สามารถติดต่อได้ทาง link นี้ https://tistrservices.tistr.or.th/?p=8
บรรณานุกรม
FAO/WHO. (2001). Health and nutritional properties of probiotics in food including powder milk with live lactic acid bacteria . World Health Organization.
Nitisinprasert, S., et al. (2000). Selection of probiotic lactic acid bacteria isolated from Thai fermented foods . Journal of Applied Microbiology, 89(5), 794-806.
Saelim, K., et al. (2017). Probiotic properties of lactic acid bacteria isolated from traditional Thai fermented food . International Journal of Food Microbiology, 251, 56-65.
Tamang, J. P., et al. (2016). Fermented foods and beverages of Southeast Asia . CRC Press.
