การเพาะเห็ดฟางในตะกร้า

การเพาะ

1. แช่ฟางหรือวัสดุที่จะใช้เพาะอื่นๆ เช่น กากทะลายปาล์ม ชานอ้อยแห้ง ในน้ำ หรือ น้ำผสม EM ทิ้งไว้อย่างน้อย 1 คืน ให้ฟางนิ่ม และอุ้มน้ำได้ดี อาจใช้วัสดุอื่นๆเป็นวัสดุเพาะ เช่น จอกหูหนู ก้อนเห็ดถุงเก่า ผักตบชวา เปลือกมันสำปะหลัง ต้นกล้วย เป็นต้น
2. เตรียมอาหารเสิรมเห็ดฟางเป็นชิ้นเล็กๆ เช่น ต้นกล้วยสับ ผักตบชวาสับ หรือ ไส้นุ่น จะใช้แบบสดหรือแห้งก็ได้ ถ้าแห้งควรจะแช่น้ำทิ้งไว้อย่างน้อย 6-12 ชั่วโมง
3. เตรียมเชื้อเห็ดฟาง โดยใช้เชื้อเห็ดฟาง 1 ถุงต่อ 1 ตะกร้า ย่อยให้เป็นชิ้นเล็กๆ เชื้อเห็ดฟางที่ดีต้องมีลักษณะร่วน แห้ง เห็นเป็นเส้นใยสีเหลืองนวล บางครั้งอาจเปลี่ยนเป็นสีน้ำหมาก แต่ถ้าแก่เกินไปจะเห็นเป็นตุ่มดอกเห็ดเล็กๆภายในถุง
4. นำฟางที่แช่น้ำใส่ลงในตะกร้าสูงจากก้นตะกร้าประมาณ 2 นิ้ว โรยอาหารเสริมบริเวณข้างตะกร้า โดยโรยสูงประมาณ 1 นิ้ว
5. แบ่งเชื้อเห็ดฟางออกเป็น 3 ส่วนเท่าๆกัน นำส่วนที่ 1 โรยบนอาหารเสริมโดยรอบ ขั้นตอนนี้ถือว่าเป็นการทำ “วัสดุเพาะชั้นที่ 1” ซึ่งประกอบด้วยการปฏิบัติขั้นตอนที่ 4-5
6. ทำวัสดุเพาะชั้นที่ 2 โดยทำเช่นเดียวกับขั้นตอนที่ 4 และ 5 ตามลำดับได้ “วัสดุเพาะชั้นที่ 2”
7. ทำวัสดุเพาะชั้นที่ 3 โดยปฏิบัติตามขั้นตอนที่ 4 ส่วนขั้นตอนที่ 5 นั้นต้องโรยอาหารเสริมเต็มผิวหน้าด้านบนหนาประมาณ 1 นิ้ว แล้วโรยเชื้อเห็ดฟางส่วนที่ 3 ที่แบ่งไว้โรยจนเต็มผิวหน้าของตะกร้า หลังจากนั้นคลุมผิวหน้าด้วยฟางแช่น้ำบางๆเว้นที่ห่างจากปากตะกร้าประมาณ 1-2 นิ้ว เพื่อให้เห็ดออกได้ ขั้นตอนนี้ได้ “วัสดุเพาะชั้นที่ 3”
8. รดน้ำลงบนตะกร้าให้ชุ่ม การเรียงตะกร้าสามารถเรียงซ้อนกันได้ถึง 4 ชั้น จากนั้นนำไปเรียงบนพื้นโรงเรือนที่จะเพาะ เป็นพื้นปูนหรือพื้นดินก็ได้ แต่ถ้าเป็นพื้นดินควรปรับพื้นที่ให้สะอาด และถางหญ้าให้เรียบร้อย หากเป็นพื้นที่ที่เคยเพาะเห็ดมาก่อน ควรพรวนดินและตากดินให้แห้งก่อนเพาะ
9. คลุมด้วยผ้าพลาสติกบนกองตะกร้า ต้องระวังไม่ให้ผ้าพลาสติกสัมผัสกับตะกร้าโดยตรง จากนั้นทำค้างเตรียมไว้ และนำฟางหรือแสลนดำคลุมทับอีกชั้นหนึ่ง
10. ทำการบ่มเส้นใยเห็ดฟางเป็นเวลา 3-4 วันเมื่อเส้นใยเจริญเต็มตะกร้าแล้วจึงกางผ้าพลาสติกเป็นกระโจมคลุมให้มิดและใช้ไม้ทับขอบพลาสติกเพื่อป้องกับพลาสติกเปิดออก

วิธีการดูแลรักษา

• วันที่ 1-3 คลุมกองเห็ดฟางไว้และควบคุมให้ได้อุณหภูมิประมาณ 37-40 องศาเซลเซียส เพื่อให้เชื้อเห็ดสร้างเส้นใย ขั้นตอนนี้ห้ามเปิดผ้าพลาสติกออก เนื่องจากต้องควบคุมอุณหภูมิ และความชื้น ให้สังเกตุจากไอน้ำที่เกาะบริเวณผ้าพลาสติก
• วันที่ 3-5 เปิดผ้าพลาสติกออกเพื่อให้มีการถ่ายเทอากาศ ถ้าวัสดุเพาะแห้งเกินไปให้รดน้ำบริเวณรอบๆตะกร้าเพาะ หลังจากนั้นให้ปิดผ้าพลาสติกให้แน่น
• วันที่ 5-8 สังเกตุเห็นเส้นใยเห็ดเจริญคลุมทั่ววัสดุเพาะ ลดอุณหภูมิลงให้เหลือประมาณ 28-32 องศาเซลเซียส เพื่อกระตุ้นเกิดการสร้างตุ่มดอก โดยการเปิดผ้าพลาสติกออกประมาณ 5-10 นาที แล้วปิดลงตามเดิม บางครั้งอาจรดน้ำบางๆบริเวณเส้นใยเพื่อเป็นการตัดเส้นใยเชื้อเห็ด หากอุณหภูมิลดลงไม่มาก หรือฟางในตะกร้าค่อนข้างแห้ง ต้องให้น้ำบริเวณรอบๆตะกร้า หรือ โชยละอองน้ำบริเวณตะกร้า โดยช่วงวันที่ 6-7 จะมีการรวมตัวของเส้นใย เห็นเป็นตุ่มดอกเล็กๆในขั้นตอนนี้ห้ามเปิดพลาสติกออก เพราะทำให้ดอกเห็ดฝ่อได้
• วันที่ 8-9 ดอกเห็ดฟางมีขนาดโตขึ้นจนถึงระยะเก็บเกี่ยวได้ การเก็บดอกเห็ดฟางควรบิดดอกเห็ดออกมาทั้งกลุ่ม อย่าให้กระทบกระเทือนดอกอื่น ไม่ควรใช้มีดตัดเพราะส่วนของดอกเห็ดที่เหลือจะเน่าเสียและลามไปในตะกร้าได้

จัดทำโดย สาวิตรี วีระเสถียร ฝ่ายเทคโนโลยีการเกษตร สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งประเทศไทย โทร. 02-5779004