กรณีศึกษา : การจัดทำกลยุทธ์ด้าน ICT ของประเทศญี่ปุ่น
ได้มีโอกาสเข้าร่วมฟังการบรรยายพิเศษเพื่อแลกเปลี่ยนความรู้และประสบการณ์ในการจัดทำนโยบายเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารระดับประเทศกรณีศึกษาของประเทศญี่ปุ่น : i-Japan Strategy 2015 ที่จัดโดย NECTEC ACADEMY เมื่อวันที่ 30 พ.ย. 2552 ซึ่งได้เชิญ Prof. Toshio Obi ผู้เชี่ยวชาญจาก Waseda University ประเทศญี่ปุ่น อดีตประธานในการจัดทำนโยบาย i-Japan Strategy 2015 มาให้ความรู้และประสบการณ์ในการจัดทำนโยบายด้าน ICT ทำให้เราสามารถเห็นแนวทาง วิธีการ และกระบวนการในการจัดทำนโยบายด้าน ICT จากประเทศญี่ปุ่น ซึ่งถือว่าเป็นประเทศหนึ่งที่มีการพัฒนา ICT อย่างมีประสิทธิภาพและต่อเนื่อง
เราได้พบว่าในมุมมองของประเทศญี่ปุ่น หากมองงานที่เกี่ยวกับบริหารจัดการแล้ว เขาได้ให้ความสำคัญในการนำเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารมาประยุกต์ใช้ในส่วนต่าง ๆ ดังนี้
- E-Gov : Electronic Government (การบริหารจัดการภาครัฐผ่านสื่ออิเล็กทรอนิกส์)
- U-Gov : Ubiquitous Government (การบริหารจัดการภาครัฐที่มีอยู่ทุกหนทุกแห่ง)
- M-Gov : Mobile Government (การบริหารจัดการภาครัฐผ่านอุปกรณ์เคลื่อนที่)
- TV-Gov : TV Government (การบริหารจัดการภาครัฐผ่านสื่อโทรทัศน์)
- Gov.20 : Government 2.0 (การบริหารจัดการภาครัฐโดยใช้เทคโนโลยี Web 2.0 นั่นคือ สามารถสื่อสารโต้ตอบ 2 ทาง)
- Smart Gov : Smart Government (การบริหารจัดการภาครัฐผ่านสื่ออิเล็กทรอนิกส์ที่ชาญฉลาด)
- i-Gov : Innovation + Inclusion Government (การบริหารจัดการภาครัฐเพื่อเกิดนวัตกรรมและการผนวกรวมไว้ด้วยกัน)
รวมทั้งมีการตระหนักถึงรูปแบบการจัดการองค์กรสมัยใหม่ที่มีการนำ ICT มาประยุกต์ใช้เพื่อตอบสนองสิ่งต่าง ๆ ต่อไปนี้
- ความต้องการของประชาชนเป็นศูนย์กลาง
- ความสามารถในการเป็นผู้นำ
- ความร่วมมือและเครือข่ายความร่วมมือ
- การเตรียมพร้อมเพื่อมุ่งไปสู่การเปลี่ยนแปลง
- การมุ่งไปสู่ผลสัมฤทธิ์
- การบริหารจัดการที่ไม่อิงรูปแบบของหน่วยงาน
- กระจายอำนาจจากจุดศูนย์กลาง
- การขับเคลื่อนโดยรายได้มากกว่างบประมาณ
- การแข่งขัน
เนื่องจากผู้บริหารถือว่าเป็นกุญแจสำคัญที่จะผลักดันและสนับสนุนให้การพัฒนาด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารประสบผลสำเร็จ เขาจึงได้มอง สมรรถนะหลัก หรือ Core Competences สำหรับ ผู้บริหารเทคโนโลยีสารสนเทศระดับสูง หรือ Chief Information Officer (CIO) ไว้ว่าต้องสามารถมองภาพรวมของงานต่อไปนี้เพื่อนำมาบูรณาการและจัดทำยุทธศาสตร์ด้าน ICT ให้สอดคล้องและสนับสนุน
- ในมุมมองของ CFO : Cheif Financial Officer ด้าน
- Procurement Management (การบริหารการจัดซื้อจัดจ้าง)
- System Architecture (สถาปัตยกรรมระบบ)
- IT Investment (การลงทุนด้าน IT)
- ในมุมมองของ CTO : Cheif Technology Officer ด้าน
- Management Strategy (การบริหารกลยุทธ์)
- Intellectual Property (ทรัพย์สินทางปัญญา)
- MOT/R&D (วิจัยและพัฒนา)
- ในมุมมองของ CKO : Cheif Knowledge Officer ด้าน
- Policy (นโยบาย)
- Decision-making process (กระบวนการตัดสินใจ)
- Knowledge Management (การบริหารจัดการความรู้)
- ในมุมมองของ CRO : Cheif Risk Officer ด้าน
- Project Management (การบริหารจัดการโครงการ)
- Risk Management (การบริหารจัดการความเสี่ยง)
ด้วยเหตุนี้จึงนำมาซึ่งยุทธศาสตร์ในการพัฒนาระบบเทคโนโลยีสารสนเทศที่ชื่อว่า i-Japan Strategy 2015 (2010-2015)
Striving to Create a Citizen-Driven, Reassuring & Vibrant Digital Society ( I = Innovation + Inclusion )
มุ่งไปสู่การสร้างสังคมดิจิตอลแห่งความเชื่อมั่น มีชีวิตชีวา และขับเคลื่อนสังคม เพื่อให้เกิดนวัตกรรมและการผนวกรวม เชื่อมโยงสิ่งต่าง ๆ เข้าด้วยกัน
หากเรามาพิจารณาดู i-Japan Strategy 2015 จะเห็นว่าญี่ปุ่นได้ให้ความสำคัญในประเด็นต่อไปนี้
- การสร้างสังคมที่เทคโนโลยีดิจิตอลเปรียบเสมือนปัจจัยในการดำรงชีวิตที่แทรกซึมเป็นเนื้อเดียวกับเศรษฐกิจและสังคม นั่นคือ คุ้นเคยในการใช้งาน ง่ายในการใช้งาน มีความมั่นคงเชื่อถือได้ ถูกนำไปใช้อย่างกว้างขวาง และขาดไม่ได้ เหมือนเป็นส่วนหนึ่งของชีวิตประจำวัน โดยเทคโนโลยีเหล่านี้จะช่วยทำให้ความเป็นอยู่ดีขึ้นและเชื่อมโยงผู้คนเข้าด้วยกัน
- การนำเทคโนโลยีดิจิตอลและสารสนเทศไปสนับสนุนการเกิดนวัตกรรมดิจิตอลและการสร้างมูลค่าใหม่ ๆ ให้กับเศรษฐกิจและสังคม
- สร้างโครงสร้างที่รองรับการบริหารจัดการภาครัฐผ่านสื่ออิเล็กทรอนิกส์ที่ชาญฉลาด
- นำเทคโนโลยีดิจิตอลมารองรับและสนับสนุนการดำเนินงานด้านการดูแลรักษาสุขภาพของประชาชนให้มีข้อมูลที่ถูกต้อง มีการดำเนินงานดูแลรักษาอย่างต่อเนื่อง สะดวก รวดเร็ว ทั่วถึง และเสมอภาค ครอบคลุมทั้งในเมืองและชนบท
- กระตุ้นการนำเทคโนโลยีดิจิตอลไปใช้ในห้องเรียน สร้างความปรารถนาในการเรียนรู้ ความสามารถด้านวิชาการ และความสามารถในการใช้สารสนเทศ รวมทั้งพัฒนาทักษะด้านดิจิตอลของทรัพยากรมนุษย์อย่างมั่นคงและต่อเนื่อง
- นำเทคโนโลยีดิจิตอลมาเปลี่ยนโครงสร้างเพื่อฟื้นฟูอุตสาหกรรมและชุมชนท้องถิ่น และเพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขันกับนานาชาติ
- สนับสนุนเทคโนโลยีสารสนเทศและระบบเทคโนโลยีสารสนเทศสะอาด (Green IT และ ITS)
- สร้างตลาดใหม่ที่เต็มไปด้วยการสร้างสรรค์ และเพิ่มจำนวนพนักงานที่ทำงานทางไกลนอกสถานที่ทำงาน
- พัฒนาโครงสร้างพื้นฐานด้านดิจิตอล
ซึ่งเมื่อพิจารณาแล้วจะเห็นว่าวิสัยทัศน์ในการพัฒนาด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารของญี่ปุ่นและไทยจะมุ่งไปในทิศทางเดียวกัน เพียงแต่ว่าการก้าวย่างของไทยจะเชื่องช้ากว่า และมุ่งการสร้างโครงสร้างพื้นฐานด้าน ICT เพื่อสร้างรายได้ให้กับเศรษฐกิจประเทศ ในขณะที่ญี่ปุ่นได้ก้าวผ่านและมองการพัฒนาอย่างยั่งยืนโดยเน้นไปที่ความต้องการและความจำเป็นของผู้ใช้หรือประชาชนเป็นหลัก
ที่มา :
- Prof. Dr. Toshio Obi, “Japanese Lessons on formulating national ICT Strategies”, NECTEC-IAC Thailand Forum, November 30, 2009.
