การดูดซึมสารอาหาร
เรียบเรียงโดย ดร. ชุลีรัตน์ บรรจงลิขิตกุล
เมื่ออาหารที่รับประทานเข้าไปในร่างกายได้ผ่านการย่อยจนเป็น สารอาหารที่ร่างกายพร้อมจะนำไปใช้ สารอาหารต่างๆ ก็จะถูกลำเลียงไปใช้โดยผ่านกระบวนการดังนี้
1. กระบวนการดูดซึมสารอาหาร พบว่าสารอาหารชนิดต่างๆ ที่ได้จากกระบวนการย่อยจะถูกดูดซึมเข้าสู่เซลล์บุผิวทางเดินอาหารในส่วนของลำไส้เล็กและลำไส้ใหญ่ เข้าสู่กระแสเลือดทางหลอดเลือดดำ พอร์ทัล (portal vein) ผ่านตับและผ่านทางท่อน้ำเหลืองโดยตรง กระบวนการดูดซึมสารอาหารนี้อาจจะแบ่งได้เป็น 3 รูปแบบด้วยกันคือ
- การดูดซึมแบบธรรมดา (passive transport) จะเป็นการเคลื่อนที่ของสารจากที่ที่มีความเข้มข้นสูงไปยังที่ที่มีความเข้มข้นน้อยกว่าการ เคลื่อนที่ของน้ำในกระบวนการออสโมซิส และการเคลื่อนที่ของสารชนิดหนึ่งแลกเปลี่ยนกับสารอีกชนิดหนึ่งโดยที่ไม่มีการใช้พลังงาน
- การดูดซึมแบบใช้ตัวพา (facilitated transport) จะเป็นการเคลื่อนที่ของสารจากที่ที่มีความเข้มข้นสูงกว่าไปยังที่ที่มีความเข้มข้นน้อยกว่าโดยมีตัวพา (carrier) ในเยื่อหุ้มเซลล์ด้านหน้าเป็นตัวช่วยในการเคลื่อนที่ ทำให้การเคลื่อนที่แบบนี้เร็วกว่าแบบธรรมดาและไม่ต้องใช้พลังงานช่วยในการเคลื่อนที่
- การดูดซึมแบบที่ต้องอาศัยพลังงาน (active transport) จะเป็นการเคลื่อนที่ของสารจากที่ที่มีความเข้มข้นต่ำไปยังที่ที่มีความเข้มข้นสูงกว่า โดยมีทั้งตัวพาและพลังงานในรูปของ ATP (adenosine triphosphate) เป็นตัวช่วยในการเคลื่อนที่
2. การขนส่งสารอาหารเข้าสู่กระแสเลือด เมื่อสารอาหารถูกดูดซึม ผ่านเข้าเซลล์ก็จะเข้าสู่กระแสเลือด สารอาหารส่วนใหญ่จะเป็นพวกกลูโคส (glucose) กาแล็กโทส (galactose) และฟรักโทส (fructose) กรดอะมิโน (amino acid) วิตามินและเกลือแร่จะถูกลำเลียงไปทางหลอดเลือดฝอย หลอดเลือดดำเล็กและหลอดเลือดดำใหญ่พอร์ทัลเข้าสู่ตับ จากนั้นจึงเข้า สู่หัวใจและถูกลำเลียงไปยังอวัยวะต่างๆ โดยการไหลเวียนของเลือด
สำหรับอาหารพวกไขมัน และวิตามินที่ละลายในไขมันจะถูกส่งผ่านไปตามท่อน้ำเหลือง (thoracic duct) โดยไม่ผ่านตับและจะเข้าสู่กระแสเลือดที่หัวใจโดยตรง และถูกลำเลียงไปสู่อวัยวะต่างๆ จากกระบวนการดังกล่าวจึงทำให้ร่างกายได้รับสารอาหารต่างๆ อย่างครบถ้วนและสมบูรณ์ตามความต้องการ เพื่อการเจริญเติบโตของ ร่างกายต่อไป
ข้าวต้มปลา เมื่อนำเข้าสู่ร่างกายผ่านทางปาก จะถูกย่อยให้มีขนาดเล็กลง แต่ยังไม่มีขนาดเล็กพอที่จะดูดซึมเข้าเซลล์ได้
อาหารที่ถูกย่อยจากปากจะถูกลำเลียงไปย่อยทางเคมีด้วยเอนไซม์หรือน้ำย่อยจนทำให้มีสารโมเลกุลขนาดเล็กพอที่จะสามารถดูดซึมเข้าสู่เซลล์
โดย กระเพาะอาหาร จะย่อยโปรตีน และ ลำไส้เล็ก จะย่อยคาร์โบไฮเดรต โปรตีนที่เหลือมาจากกระเพาะอาหาร และไขมันค่ะ
เราถือว่า ลำไส้เล็ก เป็นบริเวณที่ดูดซึมอาหารเกือบทั้งหมดเพราะเป็นบริเวณที่มีการย่อยอาหารเกิดขึ้นอย่างสมบูรณ์ค่ะ
ินข้าวต้มปลา การย่อยและการดูดซึมอาหารส่วนใหญ่เกิดขึ้นในส่วนใด
ปกติการดูดซึมสารอาหารจะทำได้เมื่อมีโมเลกุลขนาดเล็กจนสามารถซึมผ่านผนังทางเดินอาหารได้น่ะค่ะ ซึ่งก็จะเป็นพวก น้ำตาลโมเลกุลเดี่ยว กลูโคส กลีเซอรอล กรดไขมัน กรดอะมิโน เป็นต้น ดังนั้น อาหารที่เรากินในชีวิตประจำวันจะไม่สามารถซึมผ่านเข้าสู่ร่างกายได้โดยตรง ต้องผ่านการย่อยอาหาร หรือ แปรสภาพก่อนด้วยปฏิกิริยาเคมีที่อาศัยการทำงานของเอนไซม์ย่อยอาหาร หรือที่เรียกว่า น้ำย่อย น่ะค่ะ ทั้งนี้ พวกโปรตีน คาร์โบไฮเดรต ลิพิด ซึ่งอยู่ในอาหารที่เรากินก็ยังถือว่าเป็นโมเลกุลขนาดใหญ่นะคะ
อาหารประเภทใดที่ไม่ต้องผ่านกระบวนการย่อยสามารถดูดซึมผ่านเข้าเซลล์ได้เลย
วิตามินเอ เป็นวิตามินที่ละลายในไขมัน จึงต้องใช้ไขมันและแร่ธาตุมาช่วยในการดูดซึมเข้าสู่ร่างกาย
กระบวนการดูดซึมอาหารจะเกิดที่ลำไส้เล็ก โดยดูดซึมผ่านเซลล์เยื่อบุ แพร่เข้าสู่ไมโครวิลไล ซึ่งเป็นส่วนที่ยื่นออกมาจากเซลล์ที่ทำหน้าที่ดูดซึมสาร
เมื่อลำไส้เล็กดูดซึมอาหารที่คนเรากินและย่อยแล้ว ก็จะส่งออกไปเลี้ยงเนื้อเยื่อและเซลล์ต่างๆในร่างกายผ่าน 2 ทางคือ
1. หลอดน้ำเหลือง เป็นทางผ่านของสารพวกกลีเซอไรด์ กรดไขมันขนาดใหม่ และโปรตีนบางชนิด
2. หลอดเลือด ซึ่งอาศัยหลอดเลือดฝอยผ่านสารต่างๆเข้าสู่เนื้อเยื่อหรือเซลล์ต่างๆทั่วร่างกาย เป็นทางผ่านของสารพวกกรดอมิโน น้ำตาลโมเลกุลเล็ก ออกซิเจน น้ำ คาร์บอนไดออกไซด์ สารอาหาร และของเสียต่างๆ
วิตามินเอ เมื่อถูกดูดซึมเข้าสู่ไมโครวิลลัสเเล้วจะมีการลำเลียงเข้าสู่หลอดเลือดฝอยหรือน้ำเหลืองฝอยเพราะเหตุใด
โฮ้ววว….ดีมากเลยคะ คำถามก็ตรงใจเป๊ะ ขอบคุณมากนะคะ
เหตุที่ สารอาหารถูกลำเลียงไปทางหลอดเลือดฝอย หลอดเลือดดำเล็ก และหลอดเลือดดำใหญ่พอร์ทัลเข้าสู่ตับก่อนเข้าสู่งหัวใจและอวัยวะต่างๆ นั่นเป็นเพราะ ต้องไปผ่านการคัดแยกประเภทที่ตับก่อนค่ะ เพราะตับมีหน้าที่รับสารต่างๆมาตรวจสอบประเภทและคุณภาพก่อนส่งสังเคราะห์ เก็บรักษา และ/หรือ แจกจ่ายสารต่างๆ ไปยังส่วนอวัยวะต่างๆตามความความต้องการใช้งานที่เหมาะสมค่ะ ดังนั้นหากตรวจพบว่าสารใดเป็นพิษ ตับ ก็จะเก็บรักษารอไว้ที่ตับก่อนจะพยายามกำจัดออกจากร่างกายในรูปของสารอื่นๆทางปัสสาวะและอุจจาระค่ะ อันนี้เป็นไปตามกลไกการทำงานของร่างกายค่ะ ทุกระบบของร่างกายเรามีการทำงานที่สัมพันธ์ ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน ดังนั้นต้องดูแลทุกระบบในร่างกายของเราให้ดีเท่าเทียมกัน ไม่ใช่ไปมุ่งแค่ระวังเรื่องใดเรื่องหนึ่ง ต้องรับประทานอาหารครบ 5 หมู่ ระวังไม่รับประทานหรือรับสารอะไรที่มากเกินไป หรือที่เป็นอันตรายเข้าสู่ร่า่งกาย ควบคู่กับการออกกำลังกาย เพื่อเราจะได้มีสุขภาพที่แข็งแรงสมบูรณ์ค่ะ
ทำไมหลอดเลือดฝอยต้องไปตับก่อนไปหัวใจหรอครับ
2. การขนส่งสารอาหารเข้าสู่กระแสเลือด เมื่อสารอาหารถูกดูดซึม ผ่านเข้าเซลล์ก็จะเข้าสู่กระแสเลือด สารอาหารส่วนใหญ่จะเป็นพวกกลูโคส (glucose) กาแล็กโทส (galactose) และฟรักโทส (fructose) กรดอะมิโน (amino acid) วิตามินและเกลือแร่จะถูกลำเลียงไปทางหลอดเลือดฝอย หลอดเลือดดำเล็กและหลอดเลือดดำใหญ่พอร์ทัลเข้าสู่ตับ จากนั้นจึงเข้า สู่หัวใจและถูกลำเลียงไปยังอวัยวะต่างๆ โดยการไหลเวียนของเลือด
เป็นบทความที่มีประโยชน์มากครับ
fufufufufufu
ดีดีดีดีดีดีดีดีดีดี
มากมากมากมาก
มายมายมายมายมาย
เจ้าเจ้าเจ้าเจ้าเจ้าเจ้าเจ้า